- English Heritage
- National Trust
Omstreeks 2950 v. Chr. werd een cirkelvormige wal opgeworpen en ongeveer 400 jaar later werd een dubbele cirkel van 80 stukken arduinsteen binnen de wal opgericht. Deze doleriet stenen werden uit de Preseli-heuvels in zuidwest Wales gehaald; sommige waren wel 3 meter hoog. Later werden de arduinstenen anders opgesteld en werden rolstenen uit de Marlborough-heuvels op hun plaats gezet, vrijwel zoals ze er nu nog staan. Ze werden opgesteld in de vorm van trilithons; paren van rechtopstaande stenen van 4 meter hoog, verbonden door een derde steen die er opgelegd is en met een pen-gat-verbinding op zijn plaats wordt gehouden. Een buitenring van 25 van deze stenen is neergezet, die een hoefijzervorm van nog eens 5 trilithons daarbinnen omsluit. Later werden enkele ontmantelde arduinstenen opnieuw geplaatst tussen de buitenste en binnenste trilithons. De grootste steen, tegenwoordig bekend als de Altaarsteen, werd in het midden van het hoefijzer geplaatst.
Hoe men het in die tijd ook klaarspeelden zulke enorme stenen te vervoeren (de arduinstenen moesten 320 kilometer afleggen), te vormen en rechtop te zetten, er moet een geweldige organisatie en inzet van mankracht voor nodig zijn geweest. Maar de noodzaak was blijkbaar sterk genoeg en de leiders hadden voldoende gezag. Bovendien waren de technieken om vlotten, rolbalken en hefbomen te gebruiken ver genoeg gevorderd om een project uit te voeren dat tientallen jaren planning en inspanning moet hebben vereist.
Er zijn allerlei theorieën over het waarom. Wat zeker is, is dat op midzomerdag (21 juni) de zon, gezien vanaf de Altaarsteen in het midden van het geheel opkomt recht boven de Heel Stone 78 meter ver aan het einde van wat er nu nog over is van een aarden weg. Stonehenge was misschien een soort sterrenwacht om de tijd te meten maar of dat de enige functie was kan niemand zeggen.
Wat dus begon als een eenvoudige aarden omwalling is in verschillende stadia uitgebouwd waarbij in het Neolithicum een cirkel van stenen werd opgericht. Na ongeveer 1600 v. Chr. is er niets meer veranderd maar Stonehenge was ook in de vroege Bronstijd (2200 tot 1500 v. Chr.) belangrijk toen er nog wel veel graven werden gebouwd in de omgeving.
Bron: Groot-Brittannië, National Geographic Traveler (2000).
 |
 |
 |
 |
| Dolmen de Wéris | Stonehenge | Stonehenge | W K Long Barrow |
Een van de grootste en indrukwekkendste graven uit het Neolithicum is West Kennet Long Barrow dat omstreeks 3400 v Chr. is gebouwd en zeker 1000 jaar in gebruik was. Het is waarschijnlijk in 2 fases gebouwd, aangezien er een in het oog vallende uitzetting in de lengte as is gecombineerd met een subtiele wijziging van richting. Binnen zijn crematieresten aangetroffen en gedeeltelijke overblijfselen van minstens 46 personen (mannen én vrouwen van allerlei leeftijden). Verder lagen er ook potten, kralen en stenen werktuigen in het graf. De tombe is omstreeks 2000 v. Chr. afgesloten met aarde, stenen en puin. Vervolgens werd de voorkamer afgesloten met rotsblokken en werd een onechte ingang bestaande uit 2 rechtopstaande rotsblokken gemaakt. Tot slot werden 3 enorme rotsblokken aan de voorkant (oostzijde) van de tombe geplaatst.
Het graf is maximaal 3,2 meter hoog en wordt vanuit het westen steeds groter tot 25 meter bij de ingang in het oosten. Met een lengte van iets meer dan 100 meter is het na East Kennet Barrow de langste tumulus van Groot Britannië. Het is mogelijk om er op te klimmen vanuit waar Silbury Hill, East Kennet Barrow, Sanctuary en Windmill zichtbaar zijn.
Silbury Hill is de grootste door de mens aangelegde heuvel van Europa, qua hoogte en volume te vergelijken met de Egyptisch piramides. Waarschijnlijk is deze heuvel omstreeks 2400 v. Chr. aangelegd en bevat blijkbaar geen graven. Het doel en belang van deze heuvel zijn nog steeds niet duidelijk.
Silbury Hill en West Kennet Long Barrow maken beide deel uit van het Avebury World Heritage Site. Ook Stonehenge is een World Heritage Site. Beiden werden gezamenlijk in 1986 als zodanig opgenomen in de UNESCO Werelderfgoedlijst als Stonehenge, Avebury, and Associated Sites. Avebury is vrij eigendom van The National Trust, die het op verzoek van toezichthouder English Heritage ook beheert. Stonehenge wordt beheerd door English Heritage en West Kennet Long Barrow is particulier bezit, staat onder toezicht van English Heritage en wordt op verzoek van deze organisatie beheerd door The National Trust.
 |
 |
 |
| West Kennet Long Barrow | Silbury Hill | Avebury |
De steencirkel (henge) van Avebury is omstreeks 2850 v. Chr. aangelegd en in de periode tot 2200 v. Chr. vaak aangepast. Het ziet er nu uit als een enorme aarden omwalling met aan de binnenkant een greppel/gracht dat gezamenlijk een gebied van 11,5 hectare omsluit inclusief een deel van het dorp. Binnen die omwalling en greppel bevond zich een cirkel van grote stenen die twee andere steencirkels omsloot.
De buitenste cirkel van stenen lag waarschijnlijk langs de greppel en bestond uit 98 tot 105 stenen. Deze stenen verschilde in vorm en grootte maar de grootste exemplaren stonden bij de ingangen van de henge, waarschijnlijk daar geplaatste om indrukwekkende ingangen te vormen. Centraal in de zuidelijke binnencirkel bevond zich de grootste steen van de cirkel (6,4 meter) die in 1725 is verwijderd. Hij werd omringd door 29 kleine stenen die op ongeveer 11 meter afstand van elkaar stonden, net als de stenen van de buitenring die ook ongeveer even groot waren. De noordelijke binnencirkel bestond waarschijnlijk uit 27 stenen, ook met een tussenruimte van ongeveer 11 meter. In het midden van deze cirkel stond The Cove ofwel The Devil’s Brandions. Deze constructie bestond uit 3 rechthoekige stenen, gearrangeerd als 3 zijden van een vierkant met de opening naar het noorden.
Men vermoedt dat de cirkels werden aangelegd voor rituelen en ceremonies. Hoe dan ook ... in de Middelleeuwen werden de cirkels waarschijnlijk gezien als heidens en geassocieerd met aanbidding van de duivel en zijn vele stenen begraven of vernield. Later werden ze gebruikt in de bouw of verwijderd om agrarische redenen. Dat er heden ten dagen nog iets van terug te vinden is, is grotendeels te danken aan Alexander Keiller. Hij heeft het in de jaren 30 van de vorige eeuw onderzocht en vele stenen weer overeind gezet. Zijn archeologische collectie bevindt zich in zijn naburige museum.